Rodzaje faktoringu

Faktoring staje się coraz bardziej atrakcyjną formą finansowania bieżącej działalności firm. Jego główna zaleta to przede wszystkim poprawa płynności finansowej, ale nie jedyna. Faktoring oferuje też szereg dodatkowych usług, które mogą pomóc w zarządzaniu należnościami w firmie, przenieść ryzyko niewypłacalności kontrahenta na firmę faktoringową  czy nawet pomóc w zakupie produktów i usług do dalszego rozwoju przedsiębiorstwa.

Potocznie faktoring kojarzony jest z finansowaniem faktur sprzedażowych. Usługa ma jednak wiele wariantów, a to jakie korzyści osiągniemy, zależy od wyboru konkretnej opcji. Poniżej przedstawiamy różne rodzaje faktoringu i podpowiadamy, jaki faktoring wybrać, by był właściwie i maksymalnie dopasowany do potrzeb biznesowych firmy.

I. Faktoring wierzytelnościowy i zobowiązaniowy

To najbardziej ogólny podział usług faktoringowych, który bierze pod uwagę rodzaj kontrahenta (odbiorca lub dostawca). Faktoring wierzytelnościowy lub inaczej faktoring należności jest najpopularniejszą formą i to o nim właśnie najczęściej myślimy, mówiąc o faktoringu. Polega na finansowaniu przez faktora (firmę faktoringową) należności (faktur sprzedażowych) przysługujących przedsiębiorcy z tytułu sprzedaży produktów czy usług. Dzięki temu firma nie musi czekać na pieniądze z wystawionych faktur o długim terminie płatności, tylko otrzymać je od razu od firmy faktoringowej. Dłużnik reguluje potem swoje zobowiązania wobec faktora. Dzięki szybszemu pozyskaniu pieniędzy zamrożonych w fakturach, firma może poprawić swoją płynność finansową i zdobyć środki na bieżące funkcjonowanie.

Faktoring zobowiązaniowy (dłużny, odwrotny, odwrócony) oznacza z kolei nabywanie od przedsiębiorcy zobowiązań pieniężnych w stosunku do jego dostawców. Jego odwrotność, w stosunku do faktoringu klasycznego, polega więc na tym, że jest usługą skierowaną do podmiotów dokonujących zakupów, a nie do sprzedawców.

Bardzo często się zdarza, że kupując usługę lub produkt, nasz dostawca chce szybko otrzymać płatność, a my np. nie mamy wolnych środków lub chcielibyśmy mieć więcej czasu na zapłatę. Jeśli skorzystamy z faktoringu odwrotnego, to firma faktoringowa opłaci nasze zobowiązanie wobec dostawcy w terminie, a my je uregulujemy wobec niej w późniejszym czasie. Tym samym wydłużamy sobie czas na spłatę zobowiązania.

Faktoring w tym wydaniu to nic innego jak finansowanie faktur zakupowych. Co zyskujemy? Przede wszystkim wizerunek wiarygodnego i terminowego płatnika. Ten rodzaj faktoringu polecany jest wtedy, gdy naszemu dostawcy zależy na uzyskaniu środków w możliwie najkrótszym czasie, a nam na odroczonym terminie płatności. Szybkie regulowanie zobowiązań wobec naszych dostawców umożliwia też negocjowanie korzystniejszych warunków umowy czy rabatów cenowych za szybkie i terminowe regulowanie płatności.

II. Rodzaje faktoringu wierzytelnościowego

Jak wspomnieliśmy powyżej, najbardziej rozpowszechnionym rozwiązaniem jest faktoring wierzytelnościowy, czyli finansowanie faktur sprzedażowych. To właśnie tego typu faktoringu dotyczą też kolejne podziały i warianty, zależne od takich elementów jak zakres ryzyka obejmowanego przez faktora, zasięg terytorialny usługi, moment otrzymania zapłaty czy rodzaj cesji wierzytelności. Od wyboru konkretnej opcji ściśle zależą też korzyści, jakie naszej firmie może przynieść usługa faktoringowa.

1. Faktoring z regresem i bez regresu

Ten podział faktoringu bierze pod uwagę przejęcie ryzyka niewypłacalności kontrahenta przez faktora. Rozróżniamy tutaj trzy typy usługi:

Faktoring bez regresu (pełny, właściwy)

Faktoring bez regresu oznacza, że faktor – wraz z przejęciem prawa do wierzytelności - przejmuje na siebie także ryzyko niewypłacalności kontrahenta. Stąd też jego nazwa „pełny”, ponieważ faktor przejmuje na siebie „pełnię praw” związanych z wierzytelnością, w tym ryzyko, że nie zostanie spłacona. Jest to możliwe dzięki ubezpieczeniu należności przez samego faktora bądź wykorzystaniu istniejącej polisy ubezpieczenia należności zawartej przez przedsiębiorcę z ubezpieczycielem.

W przypadku problemów z wypłacalnością kontrahenta, faktor nie może wystąpić do swojego klienta o jej zwrot należności i sam zajmuje się ewentualną windykacją. Stąd faktoring bez regresu polecany jest przedsiębiorstwom, które dokonują częstych transakcji z nowymi kontrahentami i obawiają się, że mogą oni mieć problemy z płatnościami. Podpisując, umowę faktoringu pełnego pozbywamy się ryzyka nieotrzymania zapłaty za dostarczony produkt czy usługę, a to minimalizuje ryzyko utraty płynności finansowej.

Faktoring z regresem (niepełny)

W przypadkufaktoringu niepełnego ryzyko niewypłacalności kontrahenta pozostaje po stronie przedsiębiorcy. Mamy nadal zapewnione finansowanie z faktur, ale w przypadku, gdy kontrahent uchyla się od płatności za fakturę lub staje się niewypłacalny, to my ponosimy za to pełną odpowiedzialność. Faktor może wtedy zwrócić się do nas o uregulowanie należności. Najczęściej oznacza to zwrot zaliczki od faktora w ustalonym w umowie faktoringu terminie liczonym od daty wymagalności faktury. Ten termin zwrotu zaliczki branża faktoringowa nazywa potocznie okresem regresu, stąd też i nazwa faktoringu tego typu.

Faktoring z regresem jest dobrym rozwiązaniem dla firm, które dobrze znają rynki zbytu, branżę oraz sytuację swoich kontrahentów, a tym samym mogą sobie pozwolić na podjęcie pewnego zminimalizowanego ryzyka. Warto wiedzieć, że to po stronie firmy pozostaje w tym wypadku dbałość o to, by kontrahent spłacił swoje zobowiązanie terminowo lub egzekucja należności.

Faktoring mieszany

Usługa zawiera w sobie zarówno elementy faktoringu pełnego, jak i niepełnego. Przedsiębiorca może przenieść ryzyko niewypłacalności kontrahentów na firmę faktoringową, ale do określonej w umowie kwoty wierzytelności. Po jej przekroczeniu – ryzyko ponosi już przedsiębiorca. Oznacza to, że do wysokości ustalonego limitu usługa pozostaje faktoringiem pełnym, a powyżej niej mamy do czynienia z faktoringiem niepełnym. Rozkład ryzyka następuje więc pomiędzy przedsiębiorcą a firmą faktoringową.

2. Faktoring jawny i tajny

Jednym z kryteriów podziału faktoringu może być moment zawiadomienia dłużnika o zawartej umowie faktoringowej. Na tej podstawie usługę można klasyfikować jako jawną, tajną lub półjawną.

Faktoring jawny (otwarty, notyfikowany) 

To najczęściej wybierany przez firmy wariant. Kontrahent jest informowany o przeniesieniu wierzytelności z faktoranta na faktora niezwłocznie po podpisaniu umowy faktoringowej. W praktyce to firma faktoringowa zawiadamia dłużnika o cesji, potwierdza jego zgodę na transakcję oraz datę płatności faktury. Celem takiego zawiadomienia jest więc poinformowanie dłużnika o tym, że zmienił sięwierzyciel, a zapłata powinna nastąpić już na nowe (wskazane na zawiadomieniu) konto bankowe faktora.

Faktoring tajny (cichy, nienotyfikowany)

Inaczej rzecz wygląda w przypadku faktoringu tajnego (nienotyfikowanego). Dłużnik nie zostaje powiadomiony o zawarciu umowy faktoringu. Spłaca więc nadal swoje zobowiązanie nie do faktora, ale do jego klienta. Z perspektywy kontrahenta nic się więc nie zmienia – to klient po otrzymaniu zapłaty, musi przesłać pieniądze faktorowi.

Ta forma faktoringu ma zastosowanie tylko w przypadku faktoringu niepełnego (z regresem), gdzie firma faktoringowa nie przejmuje ryzyka wypłacalności dłużnika. Przy braku zawiadomienia ocesji wierzytelności, faktor nie ma bowiem prawa dochodzić zapłaty od dłużnika. Powodem, dla którego firma decyduje się na ten rodzaj faktoringu, jest najczęściej obawa, że sprzedaż faktury mogłaby zaszkodzić dobrym relacjom z kontrahentami lub zasugerować im, że firma znajduje się w trudnym położeniu.

Faktoring półotwarty (półjawny) 

W przypadku faktoringu półotwartego kontrahent z początku nie wie o zawartej cesji wierzytelności. Dowiaduje się o tym w momencie otrzymania wezwania do zapłaty zobowiązania na rachunek nowego wierzyciela, czyli faktora. W praktyce oznacza to, że o ile nie spóźni się z płatnością, w ogóle nie dowie się o zmianie właściciela faktury.

3. Faktoring krajowy i międzynarodowy 

Kolejna typologia faktoringu opiera się na jego zasięgu terytorialnym. W tym wypadku mówimy o faktoringu krajowym lub międzynarodowym. W tym drugim przypadku dodatkowo rozróżniamy faktoring eksportowy i importowy.

Faktoring krajowy 

Faktoring krajowy to faktoring, który pozwala sfinansować fakturę wystawioną krajowemu kontrahentowi. Mogą z niego skorzystać jedynie przedsiębiorstwa zarejestrowane i prowadzące działalność na terenie Polski. W ramach tego faktoringu można wybrać faktoring pełny, niepełny czy mieszany.

Faktoring międzynarodowy 

Faktoring międzynarodowy skierowany jest do firm, które prowadzą interesy z podmiotami zagranicznymi. W przypadku faktoringu międzynarodowego często wyróżnia się dwie podkategorie:

• faktoring importowy – kierowany do krajowych podmiotów importujących towary do Polski. Usługa opiera się na współpracy polskiej firmy faktoringowej z jej odpowiednikiem w kraju, z którego sprowadzane są produkty. Krajowy faktor wystawia gwarancje ochrony należności przysługujących zagranicznym dostawcom. Zapewnia tym samym wiarygodność i wypłacalność polskiego importera. To przy tym dobry sposób na podniesienie pozycji negocjacyjnej wobec zagranicznych, dużych, kontrahentów.
• faktoring eksportowy – dedykowany krajowym podmiotom, które sprzedają swoje towary za granicę. W międzynarodowych kontaktach handlowych bardzo często występuje ryzyko związane z wydłużonymi terminami realizację płatności. Dlatego możliwość przyspieszenia wpływu środków z wystawianych faktur jest w takim przypadku szczególnie pożądana przez przedsiębiorców. Faktoring eksportowy ma przy tym często formę faktoringu pełnego, bo przedsiębiorcy chcą uniknąć trudności związanych z weryfikacją kontrahentów czy dochodzeniem utraconych należności za granicą.

4. Inne rodzaje faktoringu 

Oprócz opisanych powyżej rodzajów faktoringu możemy spotkać się z określeniem faktoring globalny i pojedynczy. O faktoringu pojedynczym mówimy wtedy, gdy przedsiębiorca przekazuje do firmy faktoringowej tylko pojedyncze, wybrane przez siebie faktury. Gdy dotyczy to wszystkich jego faktur z odroczonym terminem płatności, mamy do czynienia z faktoringiem globalnym.

Biorąc pod uwagę instytucje, które zajmują się świadczeniem takich usług finansowych, można mówić o faktoring bankowym lub poza bankowym.

Z kolei moment otrzymania zapłaty za sprzedawaną wierzytelność w faktoringu pozwala wyróżnić:

• faktoring dyskontowy – faktor przejmuje wierzytelność od razu po podpisaniu umowy faktoringowej, a data zapłaty należności przez kontrahenta staje się nieistotna.
• faktoring zaliczkowy – faktor w takim przypadku wypłaca przedsiębiorcy zaliczkę na poczet wierzytelności w wysokości około 80-90 proc., a pozostała część kwoty zostaje przelana na konto klienta z chwilą spłaty faktury przez dłużnika.
• faktoring wymagalnościowy – w takiej sytuacji przedsiębiorca otrzymuje kwotę ze sprzedaży wierzytelności dopiero wtedy, gdy dłużnik spłaci należność na rzecz faktora

III. Jaki faktoring wybrać?

Faktoring jest korzystnym rozwiązaniem, gdy nie możemy sobie pozwolić na długie oczekiwanie na pieniądze od naszych kontrahentów. Wiele firm ma problemy z terminowym regulowaniem swoich zobowiązań za kupione towary czy usługi. To z kolei negatywnie wpływa na bieżącąpłynność finansową, bo nie otrzymując pieniędzy od dłużnika, sami zaczynamy zalegać ze swoimi płatnościami.

Każdy z przedstawionych powyżej rodzajów faktoringu pozwala na otrzymanie pieniądzy szybciej, niż wynika to z umowy zawartej z kontrahentem. W ten sposób można poprawić płynność finansową swojej firmy, pozyskać kapitał na inwestycje lub regulowanie bieżących wydatków, gdy w kasie zabraknie pieniędzy. W zależności od rodzaju faktoringu można też dodatkowo zwiększyć bezpieczeństwo współpracy z kontrahentami, w tym zagranicznymi, lub ograniczyć koszty związane z monitorowaniem płatności i dochodzeniem należności od odbiorców.

Szeroki wybór różnych form faktoringu powoduje, że każde przedsiębiorstwo znajdzie opcję odpowiednią do swojej działalności i sytuacji. Warto przy tym jednak pamiętać, by wybrać sprawdzoną firmę faktoringową, jaką jest Bibby Financial Services.